Внимание! diplom-global.ru не продает дипломы, аттестаты об образовании и иные документы об образовании. Все услуги на сайте предоставляются исключительно в рамках законодательства РФ.
Лоббизм. 20. Правящая элита и ее роль в политике. 21. Характер и тенденции изменений элиты советского/российского общества. 22. Политическое лидерство : природа, функции, типы и стили (схема №10). 23.
Основное отличие этих двух видов предварительного расследования заключается в компетенции органов, их осуществляющих. УПК дает исчерпывающий перечень органов дознания. Никакие иные государственные ор
Истинный пеленг (ИП) - угол между северной частью истинного меридиана и направлением на объект. Обратный истинный пеленг (ОИП) - отличается от ИП на 180°. Курсовой угол (КУ) - угол между носовой част
Поэтому для успешного сравнения и анализа применяется система бизнес-плана. Как известно, для любого предприятия или фирмы бизнес-план является основой для дальнейшей деятельности в том или ином напра
Факторы, определяющие отраслевую структуру промышленности: -объем и структура рыночного спроса. При снижении рыночного спроса на продукцию данной отрасли многие предприятия сокращают производство, а и
Инновационный процесс представляет собой подготовку и осуществление инновационных изменений и складывается из взаимосвязанных фаз, образующих единое, комплексное целое. В результате этого процесса поя
Базисные компоненты социальной жизни 4. Социальные действия 5. Социальная связь 6. Социальные институты Социализация 7. Социальные ценности и нормы. 8. Социализация – ее необходимость и свойства. 9. Э
Существуют дв е разновидности человеческой способности п озна н ия: научная и художественная; есть две формы человеч е ского мышления: логическая и образная. Наука и искусство, как две формы познания,
Потребность в них диктуется острой нехваткой учебников и учебных пособий по латинскому языку, специально предназначенных для студентов-историков.
Основой для разработки заданий послужила практическая часть из учебника латинского языка Г.Г. Козловой (М., 1972). Главной задачей обучения студентов историков является приобретение ими практических навыков чтения и перевода латинских текстов со словарем.
Поэтому основное место в заданиях занимают предложения и тексты для перевода, подбор которых ориентирован, в первую очередь, на историков. С целью лучшего освоения студентами грамматики и определенного лексического минимума в задания включены упражнения на спряжение глагольных и склонение именных форм, предложения для перевода с русского языка на латинский.
Латинский язык изучается студентами заочного отделения в течении двух семестров.
Задания с I по XIV предназначены для первого семестра, а с XV по XIX – для второго семестра.
Номера заданий соответствуют темам указанного учебника. В начале каждого задания указан соответствующий грамматический материал, который необходимо изучить перед началом работы с данным заданием. Если студент имеет на руках какой-либо иной учебник, то также он должен сначала найти соответствующие разделы, рассмотреть грамматику, а затем приступать к выполнению задания.
Задания первого семестра содержат подстрочные словари, необходимые для перевода текста, имеющегося в задании.
Задания второго семестра содержат лишь те слова, которые отсутствуют в словаре учебника.
Работу с текстами для домашнего чтения следует проводить со словарем учебника, а также используя словарь И. Х. Дворецкого (2 изд. М., 1986), О. Петрученко (М., 1994), либо любой другой латинско-русский словарь.
Студентам следует помнить, что слова в подстрочном словаре встречаются только один раз, поэтому по прошествии темы они должны заучиваться (с этой целью составляется “словарь пользователя”, исходя из расчета 10 слов за занятие). Помимо слов должны заучиваться каждое занятие и два крылатых выражения, словарь которых дан в конце учебника.
Знание лексического минимума и выражений проверяется преподавателем на зачете и консультациях. Для зачета студент должен также предъявить тетрадь со сделанными заданиями.
Учебным планом исторического факультета предусмотрено также выполнение контрольной работы.
Задания и текст для контрольной работы также приводятся в пособии.
Контрольная работа должна быть выполнена в тетради и выслана для проверки до 1 апреля.
Студенты, не выполнившие данные требования не допускаются к сдаче экзамена.
Требования к зачету и экзамену содержатся в учебнике Г. Г. Козловой (сс.7 – 10). В конце пособия имеется приложение, в котором рассмотрены функции латинских падежей, без знания которых невозможен правильный перевод текста. P.S. (после написанного). Вы начинаете новую для себя работу — в значительной степени самостоятельное изучение иностранного языка.
Классическая латынь не столь сложна в изучении, как некоторые другие языки, однако, от человека несведующего, требует кропотливой, усидчивой и регулярной работы. Не пытайтесь облегчить себе жизнь.
Навыки, приобретенные при самостоятельной работе над латынью, очень помогут вам в дальнейшем при изучении любого другого языка.
Уделяйте языку не менее двух часов в неделю. Не пытайтесь взять латынь “наскоком”. Заучивайте грамматику осмысленно, анализируя и систематизируя материал, создавая логические схемы, раскладывая материал “по полочкам”. В добрый путь! Per aspera ad astra! задание I 1. Латинский алфавит 2. Правила произношения 3. Долгота и краткость гласных звуков 4. Правила ударения А. Прочтите следующие слова, выпишите и напишите транскрипцию: Clarus, causa, scientia, quot, amicitia, quinque, rhythmus, Theodora, aqua, pax, aurora, nauta, beatus, medicus, cultura, doctor, bestia, Quintus, poeta, Lucretius, littera, Juppiter, lectio, philosophus, poena, dexter, pinguis, Gaius Iulius Caesar, quadratus, consuetudo, Aegiptus, suadeo, Augustus, censura, potentia, October, suus, Euclides, zodiacus, Cyprus, chorus, Pithagoras, Athenae, Graecia, Roma, Italia. Образец: clarus [кларус]. В. Прочтите, выпишите, проставив ударение: Thesaurus, religio, audio, audire, theatrum, aetas, elegantia, domus, memoria, amica, historia, femina, publicus, decretum, vita, pater, magistra, studeo, studere, fortuna, fabula, spectaculum, beneficium, instrumentum, accusativus, quaestio, communis, agricola, honestus, humanus, laborare, scaena, respublica, universitas, Aristoteles, Danuvius, Scythia, Sicilia, Neapolis, Britannia, Germania. задание II 1. Общие сведения о глаголе 2. Praesens indicativi activi 3. Infinitivus praesentis activi 4. Imperativus praesentis A. Прочтите, разберите и переведите следующие предложения: 1.Laboro. 2. Semper bene labora. 3. Noli male laborare. 4. Bene lego. 5. Narramus. 6. Cur male audis? 7. Vive valeque. 8. Bene audire debet. 9. Nolite tacere, si dicere debetis. 10. Dum docemus, discimus. 11. Nota bene. 12. Divide et impera. 13. Dum spiro, spero. 14. Sic agite. 15. Cantare amant. 16. Discite, dum vivitis. 17. Sede et narra. 18. Festina lente. 19. Salve. 20. Salvete. 21. Vale. 22. Valete. 23. Veto. 24. Interdiu laborare, noctu dormire debemus. 25. Quid agis? 26. Saepe Latine legite et scribite. 27. Latine multum legere et scribere debetis. СЛОВА
laboro, are 1 – трудиться, работать semper – всегда bene – хорошо male – плохо lego, ere 3 – читать narro, are 1 – рассказывать cur – почему? audio, ire 4 – слушать vivo, ere 3 – жить valeo, ere 2 – быть здоровым que – и (постпозитивный союз) taceo, ere 2 – молчать si – если dico, ere 3 – говорить dum – пока doceo, ere 2 – учить disco, ere 3 – учиться noto, are 1 – замечать divido, ere 3 – разделять impero, are 1 – приказывать, властвовать | spiro, are 1 – дышать spero, are 1 – надеяться sic так ago, ere 3 – делать; вести canto, are 1 – петь amo, are 1 – любить sedeo, ere 2 – сидеть festino, are 1 – спешить, торопиться lente – медленно salvo, ere 2 – быть здоровым, здравствовать veto, are 1 – запрещать interdiu – днем noctu – ночью dormio, ire 4 – спать quid – что ? saepe – часто Latine – по латински scribo, ere 3 – писать multum – много et – и |
Tacitus, i m – Тацит Germania, ae f – Германия vita, ae f – жизнь incola, ae m – житель describo, ere 3 – описывать Asia, ae f – Азия Africa, ae f – Африка Italia, ae f – Италия peto, ere 3 – нападать metuo, ere 3 – бояться enim – ведь silva, ae f – лес terra, ae f – земля , страна ferocia, ae f – дикость | pugna, ae f – битва hasta, ae f – копье gero, ere 3 – нести galea, ae f – шлем tego, ere 3 – покрывать se – себя littera, ae f – буква; во множ. числе – письменность, литература neglego, are 1 – пренебрегать agricultura, ae f – земледелие cura, ae f – забота femina, ae f – женщина comitto, ere 3 – поручать |
magnus, a, um – большой paeninsula, ae f – полуостров fecundus, a, um – плодородный alit – praes. ind. activi, 3 лицо, sing., от alo, ere 3 – кормить, питать in (+acc. на вопрос куда? +abl. -где?) – в, на agricola, ae m – земледелец laboro 1 – работать, трудиться familia, ae f – фамилия, семья habito 1 – жить, населять casa, ae f – хижина parvus, a, um – маленький magnus, a, um – большой pulcher, chra, chrum – красивый habeo 2 – иметь bestia, ae f – зверь, животное vivo 3 – жить herba, ae f – трава alius, a, um – другой planta, ae f – растение | nauta, ae m – моряк navigo 1 – плавать ora, ae f – берег, граница, край maritimus, a, um – морской ago 3 – вести, делать hic – здесь mercatura, ae f – торговля floreo 2 – цвести, процветать de (+abl.) – о, об historia, ae f – история Roma, ae f – Рим narro 1 – рассказывать suus, a, um – свой libenter – охотно fabula, ae f – рассказ, басня, поэма poeta, ae m – поэт lego 2 – читать delecto 1 – услаждать magistra, ae f – учительница aqua Hadria – Адриатическое море quoque – также |
inter (+acc.) – между, среди Gallia, ae f – Галлия antiquus, a, um – древний, античный perpetuus, a, um – постоянный discordia, ae f – раздор, разлад bellum, i n – война desino 3 – прекращаться validus, a, um -суровый populus, i m – народ velut – как dominus, i m – хозяин vicinus, i m – сосед premo 3 – давить, подавлять adversarius, i – противник Sequani,orum m – секваны ripa, ae f – река incolo 3 – жить, населять fortuna, ae f – судьба, счастье contentus, a, um – довольный legatus, i m – посол, легат Ariovistus, i m – Ариовист peto 3 – просить copia, ae f – мн.ч. войска succurro 3 – приходить на помощь tyrannus, i m – тиран superbus, a, um – гордый , суровый imperium, i n – власть impono 3 – класть; возложить | ad (+acc.) – к servus, i m – раб mandatum, i n – распоряжение, приказ mitto 3 – посылать adhuc – до сих пор invictus, a, um – непобедимый metuo 3 – бояться magis – больше quam – чем recedo 3 – отступать, идти назад gratia (+gen.) – для, ради apud (+acc.) – у, около, возле fidus, a, um – верный, надежный socius, i m – союзник Caesar, Caesaris m – Гай Юлий Цезарь provincia, ae f – провинция cogo 3 – собирать nam – так как, ибо in animo habere – намереваться defendo 3 – защищать ceterus, a, um – прочий, остальной vicus, i m – деревня, поселок nimius, a, um – чрезмерный tributum, i n – налог exigo 3 – выгонять adimo 3 – отнимать expello 3 – изгонять |
verus, a, um – верный amicus, i m – друг pecunia, ae f – деньги paro 1 – приобретать stella, ae f – звезда caelum, i n – небо, воздух, климат oculus, i m – глаз nunquam – никогда numero 1 – считать Persa, ae m – перс | sagitta, ae f – стрела inquit – говорит video 2 – видеть tum – тогда Lacedemonius, i m – лакедемонянин umbra, ae f – тень igitur – следовательно, итак pugno 1 – сражаться prae (+abl.) – из-за, перед copia, ae f – обилие |
amicitia, ae f – дружба patria, ae f – родина fortiter – храбро opus est – нужно, необходимо amo 1 – любить puella, ae f – девушка, девочка utrumque – и то и другое vitium, i n – ошибка, заблуждение credo 3 – верить, доверять avarus, a, um – жадный, алчный miseria, ae f – беда, несчастье causa, ae f – причина sententia, ae f – мнение, решение sonus, i m звук | muto 1 – менять, изменять debeo 2 – быть должным ne – ли (вопросительная частица) egeo 2 – нуждаться libero 1 – освобождать Antigonus, i m – Антигон Philippus, i m – Филип filius, i m – сын interrogo 1 – спрашивать quando – когда castrum, i n – мн.ч. военный лагерь moveo 2 – двигать, приводить в движение tuba, ae f – труба |
tempus, oris n – время captivus, i m – пленник neco 1 – убивать civitas, atis f – государство, гражданство victor, oris m – победитель opulentus, a, um – состоятельный, богатый servio 4 – служить conditio, onis f – состояние, условие natus est – быть рожденным, родиться civis, is m, f гражданин liber, era, um – свободный solvo 3 – уплачивать debitus, a, um – взятый в долг libertas, atis f – свобода amitto 3 – терять creditor, oris m – кредитор servitus, utis f – рабство; servitute afficere – быть порабощенным afficio 3 – наделять, снабжать seditio, onis f – мятеж rego 3 – править, управлять Spartacus, i m – Спартак | nex, necis m – убийство, насильственная смерть, казнь potestas, atis f – власть privatus, a, um – частный locus, i m – место; loco – на месте, вместо minister, tri m – помощник medicus, i m – врач magister, tri m – учитель publicus, a, um – общественный, государственный corpus, oris n – тело; мн.ч. силы contentio, onis f – усилие; summa contentione – с величайшим напряжением miser, era, um – жалкий, несчастный fugo 1 обращать в бегство, бежать fugitivus, a, um – беглый durus, a, um – твердый, суровый poena, ae f – кара, наказание crux, cis f – крест, орудие пыток affigo 3 – прибивать, приколачивать mors, tis f – смерть punio 4 – наказывать, карать |
celeber, bris, e – известный Achilles, is m – Ахилл(ес) Peleus, i m – Пелей rex, regis m – царь Thetis, idis f – Фетида dea, ae f – богиня particeps, cipis m f – участник scutum, i n – щит fabrico 1 – изготавливать, делать celeritas, atis f – быстрота incredibilis, e – невероятный robor, oris n – сила, мощь, дуб terribilis, e – страшный, ужасающий | ira, ae f – гнев perniciosus, a, um – губительный mors, rtis f – смерть Patroclus, i m – Патрокл dolor, oris m – боль, горе, страдание acer, acris, e – острый, резкий do 1 – давать propter – вследствие, по причине Hector, oris m – Гектор provoco 1 – вызывать vir, i m – муж (мужчина) fortis, e – храбрый |
bonus, a, um – хороший liber, bri m – книга semel – однажды ferrum, i n – железо vallum, i n – вал fossa, ae f – ров munio 4 – укреплять iucundus, a, um – приятный probus, a, um – порядочный, честный improbus, a, um – непорядочный probo 1 – судить aequus, a, um – ровный memoria, ae f – память exstinguo, nxi, nctum 3 – стирать | vinco, vici, victum 3 – побеждать necesse est – необходимо expedit – (безл.) полезно, выгодно cedo, cessi, cessum 3 – уходить, уступать Nilus, i m – Нил irrigo 1 – орошать fertilis, e – плодородный efficio, feci, fectum 3 – делать adiuvo, iuvi, iutum 1 – помогать gratias (graciam) agere – благодарить diligo, lexi, lectum 3 – ценить , уважать heres, edis m f – наследник maneo, nsi, nsum 2 – сохраняться |
puer, i m – мальчик moneo, ui, itum 2 – напоминать, уговаривать, ободрять, внушать verbum, i n – слово , глагол discipulus, i m – ученик laudo 1 – хвалить dono 1 – дарить aedifico 1 – строить, сооружать oppidum, i n – крепость, город nuntius, i m – вестник; известие, весть clades, is f – несчастье, бедствие terreo, ui, itum 2 – пугать, устрашать deleo, evi, etum 2 – разрушать | proelium, i n – битва, сражение voco 1 – звать, призывать intro 1 – входить occupo 1 – захватить, завладеть transporto 1 – переправлять supero 1 – побеждать,превосходить annus, i m – год flamma, ae f огонь servo 1 хранить, сохранять subsidium, i n – помощь, подкрепление mitto, misi, missum 3 – посылать rogo 1 спрашивать, просить |
saeculum, I n – век periculum, I n – опасность, риск fluvius, I m – река contendo, ndi, ntum 3 – сражаться fudno, fudi, fusum 3 – обращать в бегство, разбивать caedo, cecidi, caesum 3 – убивать constituo, tui, tutum 3 – постановлять porta, ae f – ворота aulo – немного, несколько incendo, ndi, nsum 3 – поджигать frustra – напрасно dedo, dedidi, deditum 3 – предавать; se d.- сдаваться inopia, ae f – недостаток, нужда premo, pressi, pressum 3 – беспокоить frumentum, I n – хлеб, зерно indutiae, arum f – перемирие precium, I n – цена; auri p.- сумма золота | matrona, ae f – матрона, почтенная замужняя женщина ornamentum, I n – украшение confero, contuli, collatum, conferre – собирать, свозить отовсюду occido, cidi, casum 3 – погибать maritus, I m – муж, супруг exuo, ui, utum 3 – освобождать, отдавать prodo, didi, ditum 3 – передавать; memoriae p.- рассказывать для потомства gladius, I m – меч addo, didi, ditum 3 – придавать, прибавлять (к чему – dat.) pendo, pependi, pensum 3 – платить parco, peperci,-, 3 – щадить trado, didi, ditum 3 – отдавать affero, attuli, allatum, afferre – приносить posco, poposci, -, 3 – требовать regulus, i m – царек |
adsum, adfui, – adesse – помогать desum, defui, – deesse – не хватает praesum, fui, – esse – командовать obsum, fui, – esse – вредить nisi – если не, кроме как officium, i n обязанность; officio (dat.) deesse – не исполнять обязанность | prosum, profui, – prodesse – быть полезным, помогать erudio 4 – обучать, просвещать exsilium, i n – изгнание iudico 1 – судить accuso 1 – обвинять adiuvo, iuvi, iutum 1 – помогать praeterita, orum n – прошлое |
maneo, nsi, nsum 2 – сохраняться status, us m – состояние, положение occassus, us m – закат, запад ortus, us m – восток, восход gelu, us n – холод asper, era, um – суровый res, rei f – вещь, дело; res adversae – несчастье, неудача nego 1 – отрицать, отказывать planities, ei f – равнина tumulus, i m – холм satis – достаточно, довольно grandis, e – большой, огромный colloquium, i n – разговор, беседа usus, us m – употребление dominor, atus sum, ari 1 – господствовать, властвовать pernicies, ei f – гибель | ratio, onis f – разум, образ мыслей miror 1 – удивляться loquor, locatus sum, loqui 3 – говорить, разговаривать veritas, atis f – правда, истина diserte – ясно polliceor, citus sum, eri 2 – обещать senatus, us m – сенат magistratus, us m – магистрат signum, i n – знамя ; знак nummus, i m – монета dux, cis m – вождь priusquam – прежде чем acies, ei f – строй, сражение contineo, tinui, tentum 2 – содержать manus, us f – отряд; рука, сила interitus, us m – гибель, уничтожение |
timeo, ui,-, 2 – бояться delecto 1 – забавлять, услаждать utilis, e – полезный | ars, tis f – ремесло, искусство, наука studium, i n – занятие ingratus, a, um – неблагодарный |
diversus, a, um – различный mos, moris m – обычай , образ жизни stabilis, e – постоянный, неизменный sedes, is f – место жительства, сиденье studiosus, a, um – любознательный sermo, onis m – разговор, беседа notus, a, um – известный | tranquillus, a, um – спокойный pratum, i n – луг mare, is n – море frux, gis f – плод , фрукт urbs, bis f – город navis, is f – корабль procella, ae f – буря |
senectus, utis f – старость , зрелость iuvenis, e – молодой , юный mane – утром pridie – прежде, накануне, днем ранее curro, cucurri, cursum 3 – бежать | aio, ait, -, – говорить, утверждать descendo, scendi, scensum, ere – идти, спускаться, вступать transmitto, misi, missum 3 – передавать, переправляться, пересылать |
adulecsentia, ae f – юность, молодость dulcis, e – сладкий, приятный aetas, atis f – время жизни, возраст fidelis, e – верный, надежный oculus, i m глаз auris, is f – ухо pax, pacis f – мир iniustus, a, um – несправедливый iustus, a, um – справедливый homo, inis m – человек video, vidi, visum 2 видеть, pass. kазаться domesticus, a, um – домашний iucundus, a, um – приятный gravis, e – тяжелый, важный, веский consuetudo, inis f – привычка, обычай voluptas, atis f удовольствие, наслаждение, радость percipio, cepi, ceptum 3 – принимать, ощущать, воспринимать vilis, e – дешевый aeger, gra, um – тяжелый | commoveo, movi, motum 2 – побуждать, волновать conscribo, psi, ptum 3 – формировать desino, sii, situm 3 прекращаться commodus, a, um – удобный adigo, egi, actum 3 – долетать telum, i n – копье, стрела quum – когда rectus, a, um – правильный, прямой aegrotus, a, um – больной facilis, e – легкий consilium, i n – совет, решение vertex, icis m – вершина mons, ntis m – гора nix, nivis f – снег aeternus, a, um – вечный, бесконечный preciosus, a, um – дорогой, ценный vetus, eris – древний, старый, давний amplus, a, um – большой, широкий sumo, sumpsi, sumptum 3 – начинать |
condo, didi, ditum 3 – воздвигать, основывать; ab urbe condita – от основания города initium, i n – начало arbitrium, i n – решение expello, puli, pulsum 3 – выгонять creo 1 – избирать | par, paris – равный, одинаковый coerceo, cui, citum 2 – сдерживать observo, avi, atum, are – оберегать, соблюдать fere – почти, приблизительно saeculum, i n – век consul, ulis m – консул |
Статьи для домашнего чтения в первом семестре 1. Conspectus historiae Romanae Origo populi Romani ab Aenea ducitur, ut mythus narrat. Aeneas, dux Troianorum, Troia deleta (после разрушения Трои) profugit, mox patriam novam in Italia sibi gentique comparavit. Hac stirpe sunt nati gemini Romulus et Remus, quorum ab altero, Romulo, Roma condita est. Quod Romani paucas mulieres habuerunt, virgines Sabinas ad spectacula invitatas rapere decreverunt. Bellum inde ortum ipsae Sabinae composuerunt. Mortem regis Romanorum primi interregnum secutum est. Post interregnum Numa Pompilius, rex pacis, regnabat. Templum dei Iani, quod apertum semper bellum significabat, Numae Pompilii regis tempore clausum erat. Multa bella a rege Romanorum tertio Tullo Hostilio gerebantur. Bellum inter Romanos Albanosque certamen trigeminorum, qui Horatii et Curiatii appellati sunt, discrevit. Victoriam Romanis Horatii reportabant, itaque etiam Alba Longa Roma regebatur. Rex Romanorum quartus Ancus Martius erat. Post illum Tarquinius Priscus regnabat, a quo praeter suos etiam filius servae educabatur. Hic adolescens ad regnum obtinendum ab uxore regis mortui quoque adiutus est. Sic factus estServius Tullius, rex Romanorum sextus, qui instituta legesque populo Romano dedit. Sed filia regis una cum marito regnum patrium appetebat. Gener Servii Tullii, Tarquinius, qui postea Superbus est nominatus, solum per corpus mortuum regis regnum obtinere potuit. Rex ultimus multa oppida vi ac dolo occupavit. Postquam Tarquinius Superbus anno ducentesimo quadragesimo quarto post Urbem conditam regno expulsus est, regnum concidit. Libertatem populus Romanus, iam pridem optabat exspectabatque. Post reges expulsos primi consules L. Iunius Brutus et Tarquinius Collatinus rei publicae praefuerunt. 2. De magistratibus Romanorum Senatus et magistratus rem publicam Romanam administrabant. Summi magistratus erant consules, praetores, aediles, quaestores. Quaestores cosulibus in bello aderant, aut in urbe aerarium administrabant. Aedilibus, cura viarum et aedificiorum publicorum mandata erat. Diebus festis in circo populo ( прил . § 22) ludos parabant, nam Romani ludis valde delectabantur. Nota sunt verba: “Panem et circenses!” Praetores iudicabant: praetor urbanus de controversiis civium, praetor peregrinus de controversiis civium et peregrinorum. Inter omnes magistratus consulum potestas summa fuit. In bello consules duces exercituum erant, in pace civitatem administrabant. Saepe apud populum aut in senatu orationes de legibus habebant. Lictores ante consules portabant fasces - securim, virgis circumdatam; primo enim consulibus potestas vitae necisque in cives erat. Itaque fasces signum potestatis erant. 3. Censores Romani Quinto anno Romae bini censores creabantur. Deligebantur ex numero eorum, qui consulatu optime functi erant. Magna erat censorem potestas, neque quisquam apud Romanos in maiore honore erat quam illi. Censores non modo censum civium habebant, sed etiam mores probabant. Si quis agricola agrum suum non diligenter colebat, id non sine aliqua poena erat. Item, quicumque eques equum suum non satis curaverat, a censoribus notabatur. Si quod facinus comissum erat, censores poenam constituebant. Cives, qui aliquid gravius commisserant, tribu movebantur. Quisquis senatorum facinoris convictus erat, senatu movebatur. 4. Gentes Italiae Italiam superiorem habitabant Galli. Hanc partem Italiae, quae cis Alpes sita erat, Romani Galliam Citeriorem vel Cisalpinam appellabant. Maior erat ea Gallia, quae Gallia Ulterior vel Transalpina appellabatur, quod trans Alpes sita erat. Romanorum finitimi erant Etrusci, qui prioribus temporibus ex Asia in Italiam venerant, ut fama est. Interiores partes Italiae incolebant Sabini, Aequi aliaeque nationes, quibuscum Romani diuturna bella gesserunt. Difficillimum fuit cum Samnitibus, qui Romanis simillimi erant virtute, foedus facere. Quo facto ( после его заключения ) pleraeque gentes Italiae mediae et inferioris Romanis parebant. Italiam inferiorem Romani Magnam Graeciam appellabant, quod Graeci ibi plurimas colonias constituerant. E quibus urbi Romae proximae erant Cumae et Neapolis. 5. De Roma antiqua Roma antiqua in septem collibus ad amnem Tiberim sita erat. Prima Romanorum sedes erat collis Palatinus. In valle, sub radicibus montis Capitolii sita, forum Romanum patebat. Ibi cives diu negotia publica et privata tractabant. In campo, inter Capitolium et Tiberim sito, antiquis temporibus milites exercebantur, itaque campus Martius appelabatur. In Tiberi numerus pontium magnus erat. Postea urbs novis foris ornabatur. Templa pulchra et signa praeclara animos civium delectabant. Pulchritudo urbis apud omnes gentes nota erat. Itaque Romam, a pastoribus quondam conditam, iure scriptores lumen gentium appellabant. 6. Colosseum Romae multae columnae, arcus, templa theatraque antiqua deleta sunt. Tamen hodie quoque nonnullae reliquiae Romae antiquae ostentari possunt. Roma merito “Roma aeterna” vocatur. Optime illud theatrum conservatum est, quod iussu T.Flavii Vespasiani aedificatum est et olim ex eo amphitheatrum Flavium nominabatur. Hoc amphitheatrum postea Colosseum appellatum est ex colossea statua Neronis, quae hic collocata erat. Tum, quum id aedificatum erat, id est anno aerae nostrae octogesimo, per centum dies ludi magnifici Romanis a magistratibus praebebantur. Quibus diebus permultae bestiae necatae erant. Magistratus Romani hos ludos dabant, et vulgus eis delectabatur. Mirus aspectus praebetur eis, qui illi theatro appropinquant. Alti muri eius theatri, quod ovi formam habet, ornantur magnificis columnis. Colosseum amplissimum fuit: ab octoginta septem igitur milibus Romanorum compleri potuit. Diebus festis per octoginta introitus, quos videmus, magnae virorum feminarumque manus amphitheatrum intrabant. His diebus enim totus fere populus Romanus advolabat. Ei, qui aderant, summo studio ( прил . § 11) spectacula, quae eis dabantur, spectabant. Bestiae, ex Africa importatae, quae in caveis sub arena sitis continebantur, in arenam agitabantur. Quae postquam illam intraverunt, inter se pugnabant et necabant. Sed etiam homines cum his pugnare debuerunt. Postremo viri iuxta has bestias necati humi iacebant. Quae spectacula Romanis gaudeo ( прил . § 23) fuerunt! 7. De oratoribus Graecorum et Romanorum Multi sunt oratores clari Graecorum et Romanorum. Princeps oratorum Graecorum Demosthenes erat. Clarae sunt Demosthenis orationes in Philippum, regem Macedonum. Pro libertate patriae orationibus certabant. Frustra orationibus civitates Graeciae ad concordiam incitabat. Discordia civitatum libertatem Graeciae delevit. In numero clarorum oratorum Romanorum erat Marcus Tullius Cicero. Ciceroni non solum libri scriptorum Romanorum noti erant, sed etiam libri scriptorum Graecorum. Nota sunt opera Ciceronis de philosophia et de institutione oratoria; notae sunt epistulae et orationes clari oratoris. Orationes Graecorum et Romanorum etiam post multa saecula animos hominum delectant. 8. De Germanorum antiquorum moribus Germani agriculturae non student; magna pars victus eorum in lacte, caseo, carne consistit. Multum in venationibus sunt. Cibi genere et exercitatione et libertate vitae vires aluntur et corpora immensa magnitudine gignuntur. Atque consueverunt locis frigidissimis pellibus parvis modo corpora tegere et lavari in fluminibus. Quum civitas bellum gessit, magistratus creantur. Ei bello praesunt et potestatem vitae necisque habent. In pace principes regionum atque pagorum inter suos ius dicunt controversiasque decernunt. Germani non agri modum certum habent aut fines proprios, sed magistratus ac principes in annos singulos hominibus agros attribuunt atque anno post alio transire cogunt. Germani neque oppida incolunt, neque sedes inter se iunctas habent, ut e Taciti libro cognoscimus. 9. De Gallorum et Germanorum deis Caesar in eis libris, qui “Commentarii de bello Gallico” dicuntur, et de bellis, quae cum populis Gallorum et Germanorum Romani diu gerebant, et de moribus institutisque eorum scribit. Tacitus quoque ille rerum scriptor Romanus, in libro suo de origine, situ, moribus ac populis Germaniae dicit. Caesar scribit: Galli deorum maxime Mercurium colunt. Hunc Viarum ducem, hunc mercatorum custodem appellant. Post hunc colunt Apollinem et Martem et Iovem et Minervam. De his deis eandem fere opinionem, quam reliquae gentes, habent: Iuppiter imperium deorum tenet, Apollo morbos depellit, Minerva operum atque artificiorum initia tradit, Mars bella regit. Huic deo Galli, quum proelium committere in animo habent, plerumque praedam promittunt. Quum adversarios superaverunt, bestias adversariorum necant, conferunt in unum locum reliquas res, quibus magnos tumulos exstruunt. In Galliae civitatibus nemo fere religionem et mores populi laedit vel neglegit. Si qui neglegunt vel laedunt, ab aliis contemnantur; his ceteri de via decedunt, aditum eorum, sermonemque defugiunt. De Germanorum deis autem Caesar nihil nisi haec scribit: Germani in deorum numero eos solos, dicunt, quos vident et quorum opibus iuvantur: Solem et Vulcanum et Lunam. In Taciti libro legimus: a Germanis maxime Mercurius colitur. Cui Germani certis diebus etiam homines sacrificant. Herculem et Martem concessis bestiis placant. Ceterum Germani deos neque parietibus includunt, neque in hominis speciem fingunt. 10. De causa belli Troiani Erant nuptiae Pelei, regis Thessaliae, et Thetidis deae. Omnes dei invitati erant, praeter Discordiam. Dea Discordiae ira commota est et malum aureum inter epulantes iactavit, in quo inscriptum erat: “Pulcherrimae”. Diu Iuno, Minerva et Venus de malo certabant. Denique iussu Iovis a Mercurio ad Paridem, regis Priami filium, deductae erant. Iuno Paridi potentiam, Minerva sapientiam, Venus Helenam, pulcherrimam omnium mulierum, promisit. Paris Veneri malum tradidit. Paulo post a Priamo patre in Graeciam missus est. Ibi Helenam, Menelai regis uxorem, rapuit. Hinc bellum Troianum incipitur. Decem annos ad Troiam pugnatum erat. Denique Troia a Graecis dolo capta et deleta est. ЗАДАНИЕ XV 1. Оборот accusativus cum infinitivo 2. Времена и залоги инфинитива 3. Распознавание оборота acc. c. inf. в тексте А. Прочитайте, разберите и переведите предложения.
Подчеркните управляющий глагол, accusativus (логич. подл.) и infinitivus (логич. сказ.). 1. Victorem a victo superari saepe videmus. 2. Urbem Syracusas maximam esse Graecarum urbium pulcherrimamque, saepe audistis (Cic.). 3. Pompeios, celebrem Campaniae urbem, consedisse terrae motu, audivimus (Seneca). 4. A patre meo audivi, Diocletianum principem iam privatum dixisse, nihil esse difficilius, quam bene imperare (Fl. Vopiscus). 5. Apollo Pythius oraclum edidit, Spartam nulla re alia, nisi avaritia, esse perituram (Cic.). 6. Apparuit nescire eos victoria et tempore uti (T.Livius). 7. Cato dixit, litterarum radices amaras esse, fructus iucundiores. 8. Aiunt homines plus in alieno negotio videre (Sen). 9. Tibi discedens pollicitus sum me omnes res tibi perscripturum (Cic.). 10. Quid? Credebas dormienti tibi haec confecturos deos? (Terentius). 11. In castra nuntius pervenit Romae coniurationem patefactam (Sallustius). De Aenea Antiqui poetae Romanorum tradunt egregium virum Troianum, Aeneas nomine, post Troiam ( после взятия Трои ) a Graecis captam a Troiae ora in Italiam venisse. Narrant eum fato ( прил . § 19) profugum multum terra marique iactatum esse ob iram Iunonis, deae saevae. Nam fato destinatum est Troianos cum Aenea in Italiam venturos esse et ibi ab eis oppidum novum conditum iri. Itaque Aeneas et amici illius in Italiam venerunt et Lavinium oppidum novum condiderunt. Postea Iulus, Aenea filius, alium oppidum Albam Longam condidit. ЗАНЯТИЕ XVI 1. Оборот nominativus cum infinitivo 2. Глаголы, от которых зависит оборот nom. cum inf А. Прочитайте, разберите и переведите предложения, подчеркивая управляющий глагол, nominativus (логическое подлежащее, а при его отсутствии подчеркните местоимение в переводе) и infinitivus (логическое сказуемое). 1. Catilina prohibitus erat consulatus petere (Sallustius). 2. Iussus es renuntiari consul (Cic.). 3. Qui tacet, consentire videtur. 4. Beatus Epicurus sibi videtur esse moriens (Cic.). 5. Consuetudo et mos vim legis videntur habere. 6. Solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt (Cic.). 7. Ante omnia necesse est se ipsum aestimare, quia fere plus nobis videmur posse, quam possumus (Seneca). 8. Caesar appropinquare dicebatur magnusque terror incidit Pompei exercitui (Caes.). 9. Fugisse ex proelio dicuntur notissimi latronum duces (Cic.). 10. Fortis ac vehemens orator existimatur esse Gaius Gracchus (A. Gellius). 11. Lycurgi temporibus Homerus fuisse traditur. В. Переведите, указав в каком предложении какой оборот употреблен.
Подчеркните, входящие в оборот члены предложения. 1. Medea Peliam dicitur fecisse rursus ex sene adulescentulum ( Plautus ). 2. Moleste fero decessisse Flaccum , amicum tuum ( Seneca ). 3. Nunquam te patiar perire ; me perire est aequius ( Plautus ). 4. Visus sum mihi cum Galba ambulare ( Cic .). 5. Romulus urbem constituit , quam a suo nomine Romam iussit nominari ( Cic .). 6. Multos scriptores rerum suarum Magnus ille Alexander secum habuisse dicitur ( Cic .). 7. Leo rex ferarum esse a poetis putatur . 8. Plus audire, quam loqui militem decem (Amm. Marcellinus). ЗАДАНИЕ XVII 1. Общий обзор причастий 2. Ablativus absolutus 3. Перевод оборота и распознавание его в тексте 4. Ablativus absolutus без причастия А. Переведите предложения, подчеркивая логическое подлежащее одной, а логическое сказуемое двумя чертами. 1. Sagitta in lapidem nunquam figitur; interdum resiliens, percutit drigentem (Hieron). 2. Reluctante natura, irritus labor est (Seneca). 3. Athenienses, non exspectato auxilio, adversus sexcenta milia hostium in campis Maratoniis in proelium egrediuntur (Iustin.). 4. Antonius, qui Asiam orientemque tenebat, repudiata sorore Caesaris Augusti Octaviani, Cleopatram, reginam Aegipti, duxit uxorem (Eutr.). 5. Plebs Romana, Sicinio quodam auctore, iniussu consulum, in sacrum montem secessit (T. Liv.). 6. His rebus celeriter administratis, ipse (Caesar), quum primum per anni tempus potuit, ad exercitum contendit (Caes.). 7. Vergilius Brundisii moritur, Sextio Saturnino et Lucretio Cinna consulibus (Suet). 8. Caesar, e nave egressus in Africa, ad terram prolapsus est. Tum exclamavit, omine in melius verso: “Teneo te, Africa!” 9. Poema – loquens pictura, pictura – tacitum poema debet esse. 10. Paupertas nulli malum est, nisi repudianti (Seneca). 11. Omne malum nascens opprimitur, inveteratum fit plerumque robustius (Cic.). 12. Hostes, hanc adepti victoriam, in perpetuam se fore victores confidebant (Caes.). 13. Dictator triumphans Urbem invehitur (T.Liv.). 14. Re intellecta, in verborum usu faciles esse debemus (Cic.). В . Образуйте и переведите все причастия от глаголов : voco 1, moveo 2, mitto 3, facio 3, audio 4. ЗАНЯТИЕ XVIII 1. Общее понятие о герундиве и герундии 2. Употребление герундива 3. Употребление герундия 4. Признаки различия герундия и герундива А . Образовать герундив от глаголов : voco 1, moveo 2, mitto 3, loquor 3, punio 4. B . Образовать и перевести все падежи герундия от глаголов: muto 1, terreo 2, lego 3, facio 3, audio 4. C . Перевести.
Указать где герундий, где герундив, в какой функции выступает последний. 1. Cato inexpiabili odio, delendam esse Carthaginem, pronuntiabat, Scipio Nasica – servandam (Florus). 2. Caesar statuit sibi Rhenum esse transeundum (Caes.). 3. Hominis mens discendo alitur et cogitando (Cic.). 4. Democritus philosophus olim animadvertit quendam, qui multa imperite dispetabat. “Hic,- inquit, – non dicendi peritus est, sed imperitus tacendi”. 5. Recte ac vere videtur Ovidius dixisse emendandi laborem maiorem esse, quam scribendi. 6. Gallorum animus ad bella suscipienda alacer et promptus erat. 7. Helveciis facultas itineris per provinciam Romanam faciendi a Caesare non est data. 8. Atomus est corpusculum minutum et individuum, quo in explicanda origine mundi utebatur Democritus et post eum Epicurus. 9. Quis ignorat Gallos usque ad hanc diem retinere illam immanem ac barbaram consuetudinem hominum immolandorum? (Cic.). 10. Ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad duas res: ad intelligendum et agendum natus est (Cic.). 11. Militibus simul et de navibus desiliendum et in fluctibus consistendum et cum hostibus erat pugnandum (Caes.). ЗАДАНИЕ XIX 1. Образование форм конъюнктива 2. Значение конъюнктива 3. Значение конъюнктива в независимых предложениях 4. Конъюнктив в придаточных предложениях А. Определить форму глаголов.
Перевести.
Образец : ornes – orno 1 – украшать; здесь: praes. con.act. 2 л. sing. – ты украшал бы. Scribet – scribo, psi, ptum 3 – писать; здесь: fut.I act.,3 л. sing., – он (она, оно) будет писать. Scripserit – 1) con. perf. act. 3 л . sing. – он написал бы ; 2) fut. II act. 3 л . sing. – он напишет . 1. Ponet. 2. Putet. 3. Patet. 4. Moveatur. 5. Commeant. 6. Venietis. 7. Veniatis. 8. Clauditur. 9. Clauderet. 10. Respondet. 11. Respondit. 12. Responderunt. 13. Responderint. 14. Responderant. 15. Habeat. 16. Habitat. 17. Habitemus. 18. Servet. 19. Servatis. 20. Serviat. 21. Serviet. 22. Serviverunt. 23. Servaverunt. 24. Patieris. 25. Patiaris. B. Перевести . Определить значения конъюнктива в независимых предложениях . a) 1. Si volumus aequi rerum omnium iudices esse, hoc primum nobis persuadeamus, neminem nostrum esse sine culpa (Sen.). 2. A. Tu Gallus es, ego Germanus; decertemus pro suae uterque gentis gloria.- B. Si vicero, tu ter clamabis: “Floreat Gallia!”; si victus, quod absit, ero, totidem verbis celebrabo tuam Germaniam (Erasm.). 3. Utinam tam facile vera invenire possim, quam falsa convincere! (Cic.). 4. Qui beneficium dedit, taceat; narret, qui accepit (Sen.). 5. Ante mortem ne laudes hominem quemquam. 6. Pro patria quis bonus dubitet mortem oppetere? (Cic.). b) Quae sint in horto necessaria Multa sunt in horto necessaria. Sit primum aquae copia. Dividatur ea ac per rivulos adducatur in omnes horti partes. Claudatur hortus, cuius portulae animalia plantis noxia removeant. Ne multae sint arbores, quarum umbra noceat. Vertatur humus, iniciatur stercus. Si dabis terrae, dabit. Si non des, non det. C . Перевести.
Определить типы придаточных предложений. 1. Quum primi ordines militum considissent, tamen acerrime reliqui resistebant. 2. Hoc toto proelio, quum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit, aversum hostem videre nemo potuit. 3. Quum Galli Clusium, Etruriae oppidum, obsiderent, missi sunt Roma tres legati, qui illos monerent, ut obsidionem solverent. 4. Disseritur, expetendane sit gloria (Cic.). 5. Sitio. Utrum sit aurem poculum, an crystallinum, an manus concava, nihil refert. 6. Chilon, quum aliquando inter patrem et filium iudex esset, filio: “Si mala, – inquit, – causa tua erit, damnaberis; si bona, non minus damnaberis, quod patrem accusavisti”. 7. Quum Alexander Darei condiciones repudiavisset, Parmenio: “Ego, – inquit, – si Alexander essem, pacis condiciones acciperem”. Cui ille: “Ego quoque acciperem, si Parmenio essem”. 8. Sim impudens, si plus postulem, quam homini a rerum natura tribui potest (Cic.). 9. Diogenes philosophus aliquando in oppidum parvum venit. Quum portas amplas et magnificas videret, illudens: “Portas, – inquit, – claudite, ne urbs verstra egrediatur!”. 10. Alexander Magnus urbem Lampsacum expugnare constituit. Copias iam ad urbem adducenti Anaximenes praeceptor obvius fuit. Rex, quum metueret, ne ille se a consilio suo averteret: “Nunquam, – inquit, – quod rogaveris, a me impetrabis”. Tum philosophus: “Rogo te, – inquit, – ut Lampsacum diruas”. Ita urbs servata est. Контрольная работа и методические указания к ее выполнению Цель работы – проверить, как студент справляется с подлинным латинским текстом. 1. Переписать текст одного из вариантов. 2. Сделать синтаксический разбор всех сложноподчиненных предложений: а) указать главное предложение; б) указать придаточное (или придаточные); назвать его (их) вид; в) попутно подчеркнуть главные члены предложения в каждом; г) если сказуемое придаточного стоит в конъюнктиве, объяснить, почему употреблены данные его времена. 3. Если имеются инфинитивные, причастный (abl.abs.) и герундивный обороты, указать их; указать, какое обстоятельство выражено оборотом ablativus absolutus. 4. Указать дериваты, т.е. слова, производные от латинских корней (у глаголов иметь в виду все три основы). 5. Записать перевод всего текста (параллельно с переписанным). Образец выполнения задания
Текст Hoc proelio facto, reliquas copias Helvetiorum ut consequi posset, pontem in Arare faciendum curat atque ita exercitum traducit. Nelvetii, repentino eius adventu commoti, quum id, quod ipsi diebus viginti aegerrime confecerant, ut flumen transirent, illum uno die fecisse intellegerent, legatos ad eum mittunt. | Перевод Когда произошло это сражение, (Цезарь) позаботился навести мост на (реке) Арар, чтобы иметь возможность преследовать остальные войска гельветов, и таким образом (=по нему) перевел войско.
Гельветы, пораженные его внезапным приближением, так как они поняли, что он за один день сделал то (т.е. переправу через реку), чего они достигли с трудом за 20 дней, отправляют к нему послов. |
Первое проедложение: a ) главное – pontem in Arare faciendum curat atque ita exercitum traducit (подлежащее подразумевается – Caesar ); б) придаточное цели – reliquas copias ut consequi posset. Coniunctivus imperfecti, так как в главном praesens historicum, приравнивающийся к историческому времени; в) hoc proelio facto – abl.abs. – обстоятельство времени; г) pontem faciendum – герундивный оборот.
Второе предложение: а) главное – Helvetii , repentino eius adventu commoti , legatos ad eum mittunt ; б) придаточное причины – quum id illum uno die fecisse intellegerent (подлежащее подразумевается Helvecii); coniunctivus imperfecti как и в предыдущем предложении; в) от intellegerent зависит acc.c. inf.: illum fecisse; г) придаточное определительное (зависит от id) – quod ipsi...confecerant; д) придаточное поясняющее – ut flumen transirent (подлежащее подразумевается Helvetii), coniunct. imperf. как и в предыдущем предложении.
Дериваты: facio, feci, factum 3 – факт; reliquus, a, um – реликвия; copia, ae f – копия; pons, ntis m – понтон; curo, avi, atum 1 – куратор; conficio, feci, fectum 3 – конфекция (отдел готового платья), конфета (из “конфекта” – готовое изделие); transeo, ii, itum, ire – транзит; intellego, xi, ctum 3 – интеллигент, интеллигенция, интеллект; legatus, im – легат; mitto, misi, missum – миссия, миссионер.
Вариант I Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is, M. Messala et M. Pisone consulibus, regni cupiditate inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent: perfacile esse, quum virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri. Id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur: una ex parte flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et Helvetios; tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam nostram ab Helvetiis dividit. His rebus fiebat, ut et minus late vagarentur et minus facile finitimis bellum inferre possent; qua ex parte homines bellandi cupidi magno dolore afficiebantur. Pro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque fortitudinis angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitudinem milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patebant. (Caes. B.G. lib. I, c. II) Вариант II Interea ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a lacu Lemanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Iuram, qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit, milia passuum decem novem murum in altitudinem pedum sedecim fossamque perducit. Eo opere perfecto praesidia disponit, castella communit, quo facilius, si se invito transire conarentur, prohibere possit. Ubi ea dies, quam constituerat cum legatis, venit, et legati ad eum reverterunt, negat se more et exemplo populi Romani posse iter ulli per provinciam dare et, si vim facere conentur, prohibiturum ostendit. Helvetii ea spe deiecti, navibus iunctis ratibusque compluribus factis, alii vadis Rhodani, qua minima altitudo fluminis erat, nonnumquam interdiu, saepius noctu, si perrumpere possent, conati, operis munitione et militum concursu et telis repulsi, hoc conatu destiterunt. (Caes. B. G. lib. I, c. VIII) Вариант III Druides a bello abesse consuerunt neque tributa una cum reliquis pendunt, militiae vacationem omniumque rerum habent immunitatem. Tantis excitati praemiis et sua sponte multi in disciplinam conveniunt et a parentibus propinquisque mittuntur. Magnum ibi numerum versuum ediscere dicuntur. Itaque annos nonnulli vicenos in disciplina permanent. Neque fas esse existimant ea litteris mandare, quum in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis litteris utantur. Id mihi duabus de causis instituisse videntur, quod neque in vulgum disciplinam efferri velint neque eos, qui discunt, litteris confisos minus memoriae studere; quod fere plerisque accidit, ut praesidio litterarum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant. Imprimis hoc volunt persuadere, non interire animas, sed ab aliis post mortem transire ad alios, atque hoc maxime ad virtutem excitari putant, metu mortis neglecto. Multa praeterea de sideribus atque eorum motu, de mundi ac terrarum magnitudine, de rerum natura, de deorum immortalium vi ac potestate disputant et iuventuti tradunt. (Caes. B. G. lib. VI, c. XIV) Вариант IV Deum maxime Mercurium colunt; huius sunt prurima simulacra; hunc omnium inventorem artium ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus pecuniae mercaturasque habere vim maximam arbitrantur. Post hunc Appolinem et Martem et Iovem et Minervam. De his eandem fere, quam relique gentes, habent opinionem: Appolinem morbos depellere, Minervam operum atque artificiorum initia tradere, Iovem imperium caelestium tenere, Martem bella regere. Huic, quum proelio dimicare constituerunt, ea, quae bello ceperint, plerumque devovent; quum superaverunt, animalia capta immolant reliquasque res in unum locum conferunt. Multis in civitatibus harum rerum exstructos tumulos locis consecratis conspicari licet; neque saepe accidit, ut neglecta quispiam religione aut capta apud se occultare, aut posita tollere auderet, gravissimumque ei rei supplicium cum cruciatu constitutum est. (Caes. B. G. lib. VI, c. XVII) Вариант V Viri, quantas pecunias ab uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas ex suis bonis aestimatione facta cum dotibus communicant. Huius omnis pecuniae coniunctim ratio habetur fructusque servantur: uter eorum vita superavit, ad eum pars utriusque cum fructibus superiorum temporum pervenit. Viri in uxores, sicuti in liberos, vitae necisque habent potestatem; et quum pater familiae illustriore loco natus decessit, eius propinqui conveniunt et, de morte si res in suspitionem venit, de uxoribus in servilem modum quaestionem habent et, si compertum est, igni atque omnibus tormentis excruciatas interficiunt. Funera sunt pro cultu Gallorum magnifica et sumptuosa; omniaque, quae vivis cordi fuisse arbitrantur, in ignem inferunt, etiam animalia, ac paulo supra hanc memoriam servi et clientes, quos ab iis dilectos esse constabat, iustis funeribus confectis una cremabantur. (Caes. B. G. lib. VI, c. XIX) СЛОВА
aestimatio, onis f оценка castellum, i n небольшое укрепление conatus, us m попытка coniunctim сообща consecratus, a, um священный conspicor, atus sum 1 заметить cremo 1 сжигать cruciatus, us m мучение , пытка cupidus, a, um жаждущий deiicio, ieci, iectum 3 сбрасывать , лишать depello, puli, pulsum 3 отгонять , отражать dispono, posui, positum 3 располагать ditissimus см . dives dos, dotis f приданое excrucio 1 истязать , мучить funus, eris n похороны immunitas, atis f льгота intereo, ii, itum, ire погибать Iura , ae m Юра (гора) inventor, oris m изобретатель invitus, a, um неохотный | noctu ночью Orgetorix, igis m Оргеториг perdisco, didici, – 3 выучивать наизусть perduco, xi, ctum 3 проводить perrumpo, rupi, ruptum 3 прорваться potior, itus sum 4 овладеть quaestio, onis f допрос quaestus, us m приобретение ratis, is f плот remitto, misi, missum 3 терять Rhodanus, i m Родан (ныне Рона) sedecim шестнадцать sua sponte по доброй воле sumptuosus, a, um богатый, пышный suspicio, onis f подозрение vacatio, onis f освобождение versus, us m стихотворная строка viceni, ae, a по двадцать Lemannus, i m Леманнское озеро Messala, ae m Мессала navis, is f корабль |
Например: cupidus gloriae “жаждущий славы”. По существу к genetivus obiectivus восходит genetivus criminis – родительный обвинения, употребляемый для обозначения правонарушения или наказания: accusare proditionis “обвинять в измене”, capitis damnare “приговаривать к смертной казни”. § 2. Genetivus possessivus (родительный притяжательный) Genetivus обычно обозначает лицо или предмет, которому что -либо принадлежит. Такой genetivus называется possessivus: libri Ciceronis “сочинения Цицерона”. Одним из видов genetivus possessivus является genetivus characteristicus, означающий лицо или предмет, который обладает определенным свойством или находится в определенном состоянии: Pecudis, non hominis est nescire. “Не обладать знаниями – это признак скота, а не человека”. § 3. Gevetivus qualitatis. Родительный падеж может обозначать свойство или качество предмета или лица: vir magnae prudentiae “человек большого ума”. В том же смысле употребляется ablativus qualitatis: vir magna prudentia. Однако чаще ablativus qualitatis выражает качества преходящие или относящиеся к внешности: Laeto animo sum. “Я нахожусь в веселом настроении”. § 4. Genetivus partitivus. При превосходной степени прилагательных, а также при местоимениях, числительных употребляется беспредложный родительный разделительный падеж множественного числа genetivus partitivus, обозначающий целое, из которого берется лишь часть. В русском языке в этом случае употребляются выражения с предлогами из, среди, между.
Например: Gallorum omnium fortissimi sunt Belgae “изо всех галлов самыми храбрыми являются бельги”; unus omnium “один изо всех”; quis vestrum “кто из вас”. § 5. Genetivus et ablativus pretii Родительный цены обозначает цену предмета при глаголах со значением “ценить” и “стоить”, а также при глаголах, обозначающих “покупать”, “продавать”, “нанимать” и т.п. в выражениях типа: tanti “за сколько”, pluris “дороже”, minoris “дешевле”; Homines sua parvi pendunt. “Люди свое ценят дешево”. В других случаях в обозначении цены, а также при выражениях dignus “достойный” и indignus “недостойный” употребляется аблатив цены, ablativus pretii: Viginti talentis unam orationem Isocrates vendidit. “Исократ продал одну (только) речь за двадцать талантов”. § 6. Ablativus separationis (аблатив отделения) В латинском ablativus соединились функции трех латинских падежей: собственно аблатива, т.е. отделительного, орудийного (instrumentalis) и местного (locativus). Собственно аблатив имеет разные виды. Ablativus separationis обозначает лицо или предмет, от которого что-нибудь или кто-нибудь отделяется, удаляется: Magno me metu liberabis. “Ты избавишь меня от великого страха”; causa desistere “отказаться от иска”. § 7. Ablativus originis (аблатив происхождения) Ablativus originis обозначает лицо, от которого происходит кто-либо: Venus Iove nata est et Diona. “Венера родилась от Юпитера и Дионы”. § 8. Ablativus materiae (аблатив материала) Аблатив может означать материал, вещество, из которого что-либо сделано: Navis ex tabulis fabricatur. “Корабль делается из досок”. § 9. Ablativus auctoris (аблатив действующего лица) К собственно аблативу по существу восходит ablativus auctoris, поскольку он обозначает переход действия с субъекта на объект в страдательном обороте. § 10. Ablativus instrumenti (аблатив орудия) В орудийной функции ablativus близок к русскому творительному падежу и обычно отвечает на вопросы: кем? чем? Ablativus instrumenti обозначает орудие или средство, при помощи которого совершается то или иное действие: Cornibus tauri se tutantur. “Быки защищаются рогами”; memoria tenere “помнить”, досл.: “держать памятью”. § 11. Ablativus modi (аблатив образа действия) Ablativus modi обозначает способ, которым совершается действие, причем, когда имеется определение, то обычно употребляется предлог cum: Duces silentio copias castris educunt. “Вожди в тишине выводят войско из лагеря”; Litteras tuas magno cum gaudio lego. “Твое письмо я читаю с большим удовольствием”. § 12. Ablativus causae (аблатив причины) Ablativus cause выражает причину действия или состояния: casu “случайно”, iussu “по приказу”. Dux victoria superbus erat. “Вождь был горд победой”. § 13. Ablativus limitationis (аблатив ограничения) Ablativus limitationis обозначает, в каком отношении или с какой точки зрения ограничивается данное действие или состояние: Poeta Graecorum Aesopus nomine. “Один греческий поэт, по имени Эзоп”. Galli omnes lingua inter se differunt. “Все галлы различаются между собою языком”. § 14. Ablativus loci Ablativus loci употребляется в беспредложных сочетаниях со словами: locus , i m “место”, pars , partis f “часть”, totus , a , um “весь”, например: Hostes loco idoneo pugnant . “Враги сражаются на удобном месте”. Dextra parte “по правую сторону”, tota Asia “во всей Азии”, terra marique “на суше и на море”. § 15. Ablativus comparationis (аблатив сравнения) При сравнительной степени в случае пропуска союза quam “чем” в латинском языке употребляется аблатив сравнения ablativus comparationis. По-русски в бессоюзной конструкции употребляется родительный падеж: Quid veritetis dulcius habemus? “Что приятнее правды?” Quid dulcius, quam veritas, habemus? “Что приятнее, чем правда?” § 16. Ablativus et accusativus temporis Ablativus temporis, аблатив времени, обозначает, во сколько времени или когда что-либо произошло.
Например: Roscius multis annis Romam non venit. “Росций в течение многих лет не приходил в Рим”; die “днем”, vere “весной” и т.д.; primo Punico bello “во время первой Пунической войны”. Accusativus temporis, винительный времени, обозначает продолжительность действия, а также возраст: Alexander Magnus Tredecim annos rogavit. “Александр Великий царствовал тринадцать лет”; Crassus quattuor et triginta tum habebat annos. “Крассу было 34 года”. § 17. Nominativus et accusativus duplex Сочетание двух винительных падежей, из которых один является падежом прямого объекта, а другой – согласованным с ним винительным падежом предиката (существительного, прилагательного). Romani Ciceronem consulem creant римляне избирают Цицерона консулом.
Наиболее часто accusativus duplex встречается при глаголах vocare, nominare, appellare, dicere (называть (кого кем? чем? каким?); putare, existimare считать; creare избирать; facere делать.
экспертиза мотоцикла в Туле